آغاز تاریخ هخامنشیان به سال 550 پیش از میلاد بازمی‌گردد، زمانی که کوروش بزرگ ، بنیان‌گذار شاهنشاهی هخامنشی، موفق شد پادشاهی ماد را شکست دهد و حکومت آنان را به خود ملحق کند. این رویداد، نقطه‌ی آغاز رسمی امپراتوری هخامنشی محسوب می‌شود.

 مراحل آغازین شکل‌گیری هخامنشیان

1. پیشینه خانوادگی:

   • کوروش دوم از خاندان هخامنشیان بود که به نام نیای این دودمان یعنی هخامنش شناخته می‌شود.

   • این خاندان ابتدا به‌عنوان شاهان محلی در منطقه‌ی انشان (در جنوب غربی ایران، در ناحیه‌ی ایلام باستان) حکومت می‌کردند.

2. فتح ماد (۵۵۰ ق.م):

   • کوروش علیه آستیاگ، آخرین پادشاه ماد، شورش کرد.

   • با شکست آستیاگ، حکومت ماد فروپاشید و قلمرو آن به تصرف کوروش درآمد.

3. گسترش سریع امپراتوری:

   • پس از ماد، کوروش بابل، لیدیه (در آسیای کوچک)، و مناطق گسترده‌ای از آسیای مرکزی را فتح کرد.

   • در نهایت، امپراتوری او به بزرگ‌ترین امپراتوری جهان در آن زمان تبدیل شد.

     ---

     پادشاه	سال‌های حکومت	دستاوردها و رویدادهای مهم
     کوروش بزرگ	۵۵۰–۵۳۰ ق.م	بنیان‌گذار امپراتوری؛ فتح ماد، لیدی و بابل؛ صدور منشور حقوق بشر
     کمبوجیه دوم	۵۳۰–۵۲۲ ق.م	فتح مصر؛ گسترش قلمرو به شمال آفریقا
     داریوش بزرگ	۵۲۲–۴۸۶ ق.م	اصلاحات اداری، ساخت راه شاهی، تقسیمات ساتراپی، بنای تخت جمشید
     خشایارشا اول	۴۸۶–۴۶۵ ق.م	حمله به یونان (نبرد ترموپیل و سالامیس)، ادامه ساخت تخت جمشید
     اردشیر اول	۴۶۵–۴۲۴ ق.م	آرامش نسبی داخلی، روابط با یونان
     سایر پادشاهان	۴۲۴–۳۳۰ ق.م	ضعف تدریجی حکومت، شورش‌های داخلی، شکست در برابر اسکندر مقدونی
     سقوط هخامنشیان	۳۳۰ ق.م	شکست داریوش سوم توسط اسکندر مقدونی و پایان امپراتوری